زندگی مردمان مناطق خرما خیز استان بوشهر از دشتستان و تنگستان وابسته به محصول نخلستان‌ها است و هر ساله در فصل خرماپزان ثمرۀ نخلستان‌های خود را که نام‌های متفاوتی نظیر کبکاب، زاهدی، خاصویی و شکر دارند را برداشت می‌کنند.
محصول نخلستان‌ها در سه مرحله از اواسط تیرماه به صورت خارک آغاز می‌شود و رطب نیز در مردادماه به دست می آید و پس از آن در شهریور نوبت به برداشت خرما می رسد و خرما چینان در گرمای ۵۰ درجه از نخل‌های سر به فلک کشیده بالا می‌روند و اقدام به چیدن محصول خود می‌کنند.
مردم این شهرستان‌ها نیمه دوم شهریور که فرا می‌رسد هر روز صبح خیلی زود برای برداشت محصول به نخلستان‌ها می‌روند و چیدن خرما را پیش از بالا آمدن خورشید و گرمای طاقت‌فرسا باید تمام کنند.
در استان بوشهر بیش از ۶ میلیون اصله نخل در قالب ۳۴ هزار و ۵۰۰ هکتار نخلستان وجود دارد که سالانه ۱۶۵ هزار تن محصول به شکل خارک، رطب و خرما تولید و اشتغال مستقیم ۱۸ هزار نفر و غیر مستقیم ۶۷ هزار نفر را در این بخش فراهم کرده‌است وبه صورت میانگین از این میزان تولید ۲۵ هزار تن محصول معادل ۱۴ درصد به ارزش یکهزار و ۱۵۰ میلیارد تومان صادر می‌شود.
استان بوشهر یکی از قطب‌های تولید خرما در کشور است و در حوزه باغبانی به عنوان یک محصول مهم و اقتصادی مزیت دار این استان به شمار می‌رود.
با تلاش صورت گرفته برای ارتقای کیفیت محصول خرمای کبکاب امروز نشان ملی این واریته مربوط به استان بوشهر است و در لیست خرماهای شناسنامه دار قرار گرفته و جایگاه و طرفداران خود را پیدا کرده است.
خرما محصول درختان مقاوم شیرین بار مناطق گرمسیری جنوب کشور است که از لحاظ تغذیه سرشار از مواد مقوی غذایی است و باغداران هر سال با هزار امید و آرزو درختان نخل خود را گرده افشانی و برای تولیدی مناسب آماده می‌کنند اما همواره با مشکلات متعددی روبرو می‌شوند که از جمله این مشکلات و نگرانی‌ها نبود بازار مناسب برای فروش حاصل دسترنج باغداران است.
با وجود تورم و گرانی هزینه‌های تولید اما قیمت پائین فروش باعث شده که بسیاری از نخلداران از تولید دلسرد و کار آبا و اجدادی خود را رها کنند.
این محصول که یکی از کالاهای اصلی سفره مردم و بخش عمده‌ای از اشتغال و اقتصاد جمعیت جنوب کشور را تامین کرده است، اکنون با مشکلات زیادی از جمله کم آبی و تشنگی به علت خشکسالی‌های متوالی یک دهه گذشته، ضعف بنیه اقتصادی باغداران، پیر و غیراقتصادی بودن نخل‌ها، بازاریابی، فرآوری، بسته‌بندی، صادرات و نبود مکانیزاسیون در نخل‌داری و در سال جاری شیوع بیماری کرونا روبرو است که باعث دغدغه فعالان این بخش شده‌است.
قیمت تعیین شده امسال برای خرما هزینه‌ها را پوشش نمی‌دهد.
یکی از نخلداران استان بوشهرگفت: قیمت تعیین شده برای خرما در سال جاری متناسب با هزینه‌های انجام شده نیست و این امر باعث متضرر شدن باغداران است.
علی محمد دادور افزود: امسال قیمت هر کیلوگرم خرما پای نخل ۶ تا ۷ هزار تومان تعیین شده است که این نرخ متناسب با هزینه‌های انجام شده برای تولید نیست افزون براین نخلداران با افزایش۱۳۰ درصدی قیمت کارتن، پلاستیک و کارگر نیز روبرو هستند.وی بیان کرد: در زمان حاضر امکان تولید کارتن و سایر ملزومات مورد نیاز برای بسته بندی خرما در استان بوشهر وجود ندارد و از استان‌های دیگر تامین می‌شود این امر علاوه براینکه در برخی مواقع متناسب با خواسته و سلیقه باغداران نیز نیست، تحمل هزینه تامین آن نیز برای آنها سنگین است.
دادور گفت: افزون براین شیوع ویروس کرونا باعث شده مردم نسبت به استفاده از محصول خرما نگرانی داشته باشند به همین دلیل از خرید محصول امتناع می‌کنند.
وی اضافه کرد: بیشتر شهرهای بزرگ به دنبال محصولاتی با مشخصات سیب سلامت و کد بهداشتی هستند که این مستلزم وجود کارگاه‌های مجهز به امکانات بهداشتی است که شمار این کارگاه‌ها در استان محدود و همه این امکان را ندارند که محصول خود را در این کارگاه‌ها بسته بندی کنند.
یکی از نخلداران شهرستان دشتستان گفت: نداشتن مشتری و به فروش نرفتن محصول از جمله مهمترین مشکلات نخلداران استان بوشهر است.
عبدالله آموزگار افزود: قیمت خرما و ادامه این روند باعث می‌شود باغداران شغل آبا و اجدادی خود را کنار بگذارند و به شغل‌های کاذب بپردازند.
وی گفت: با توجه به مشکلاتی که پارسال در اثر قرص برنج برای تولیدکنندگانی که محصول خود را در انبارهای خانگی نگهداری می‌کردند به وجود آمد، امسال بیشتر تمایل دارند محصول خود را در سردخانه نگهداری کنند اما این ظرفیت در استان بسیار محدود است.
ظرفیت سردخانه‌های استان بوشهر برای نگهداری خرمای تولیدی کافی نیست.
مدیرعامل اتحادیه سردخانه داران استان بوشهرگفت: با توجه به مشکلات پیش آمده در بخش صادرات پیش بینی می‌شود بیشتر محصول خرمای امسال در سردخانه‌ها انبار شود.
هادی ضیاء گفت: سردخانه داران با توجه به تورم و گرانی قطعه در صورتیکه قطعه‌ای از سردخانه خراب شود باید برای تعمیر آن هزینه زیادی انجام دهند و در بعضی مواقع حتی قیمت قطعه از قیمت قرارداد آنها نیز بیشتراست.
وی بیان کرد: با توجه به افزایش هزینه‌ها سردخانه داران نمی‌دانند باید به چه قیمتی قرار داد ببندند و اگر در این بین اتفاقی رخ دهد چگونه باید هزینه‌ها را پوشش دهند.
ضیاء گفت: با توجه به مشکلاتی که قرص برنج سال گذشته برای باغداران به وجود آورد امسال بیشتر فعالان این بخش به دنبال انبار کردن محصول در سردخانه ها هستند این درحالی است که ظرفیت برخی سردخانه‌های استان تکمیل و برخی از آنها به سمت استان‌های همجوار حرکت کرده‌اند.
وی درباره ظرفیت سردخانه‌ها گفت: در زمان حاضر۸۰ تا ۱۰۰ هزار تن ظرفیت سردخانه در استان بوشهر ایجاد شده که ۶۰ تا ۷۰ هزار تن آن مربوط به شهرستان دشتستان است.
شیوع ویروس کرونا باعث کسادی بازار خرما
مدیرعامل شرکت تعاونی بسته بندی خرما و مسئول کمیته صادرات انجمن ملی خرمای ایران گفت: در زمان حاضر مهمترین مشکل خرمای ایران ویروس کرونا است که از آخر سال گذشته تاکنون باعث بروز مشکلاتی برای فروش خرما در داخل و خارج از کشور شده‌است.
نادرخدادادی افزود: به دلیل شیوع ویروس کرونا مصرف خرما در کشور بسیار کاهش یافته وهمین مشکل در بازار این محصول نیز تاثیر گذار بوده‌است.
وی یکی دیگر از مشکلات این بخش را افزایش ۲ برابری قیمت حمل و نقل در بحث صادرات عنوان کرد.
خدادای گفت: امروز خرما به عنوان خشکبار و در ردیف کالاهای غیراساسی قرار گرفته به همین دلیل قیمت آن نسبت به سال گذشته برخلاف سایرکالاهای دیگر افزایش نیافته است.
وی بیان کرد: نرخ مورد نظر باغداران مورد قبول تاجران نیست زیرا تاجران این نگرانی را دارند که با توجه به شرایط و اعمال برخی محدودیت‌ها نتوانند محصول خود را بفروشند.
خدادادی یادآورشد: هرچند تورم دربخش‌های مختلف جامعه وجود دارد اما با وجود افزایش هزینه‌های تولید و بسته بندی، بازار فروش خرما افرایش قیمت نداشته است.
مشکلات اصلی بخش خرما در استان بوشهر
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی خرمای استان بوشهر گفت: نبود زیرساخت‌های لازم در بخش تولید، پائین آمدن قدرت خرید، وجود موانع صادرات، تعلیق کارت‌های بازرگانی، افزایش قیمت نهاده‌ها و ملزومات بسته بندی از جمله مهمترین مشکلات فعالان بخش خرما در استان بوشهر است.
ابوالقاسم کاووسی افزود: بخشی از نخل‌های این استان پیر و از لحاظ کمی و کیفی دچار کاهش تولید شده و توجیه اقتصادی ندارند.
وی بیان کرد: نخل‌های جوان و پیر به یک اندازه مراقبت و آبیاری می‌شوند اما بازدهی نخل‌های جوان بیش از نخل‌های پیر است به همین دلیل بازسازی و نوسازی این نخل‌ها ضروری است.
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی خرمای استان بوشهر بیان کرد: یکی دیگر از مشکلات نخلداران شیوه آبیاری است هرچند شیوه آبیاری قطره‌ای به شکل محدود در برخی از نخیلات استان بوشهر در حال انجام است اما شیوه سنتی غرقابی آبیاری روش غالب به شمار می‌رود.
کاووسی گفت: در آبیاری غرقابی دوره آبیاری طولانی مدت است این درحالی است که دوره آبیاری در شیوه نوین کمتر و به جای هر۴ ماه چرخش آب به ۱۰ تا ۱۵ روز کاهش می‌یابد که این امر در میزان محصول و ثمردهی تاثیر بسزایی دارد.
وی در باره سد دالکی گفت: هرچند این پروژه در حال انجام است ولی روند آن بسیار کند طی می‌شود و آنچه در این پروژه مهم است این است که همزمان با تکمیل پروژه سد لازم است طراحی کانال‌های بتونی، سیستم‌های آبیاری، استقرار ایستگاه پمپاژ و تعیین بودجه اجرا شود تا نخیلات زیر پوشش به موقع از مزایای این سد بهره مند شوند.
کاووسی ادامه داد: اینکه زمان زیاد سپری شود تا سد آماده بهره‌برداری و پس از آن چندین و چند سال دیگر برای ایجاد زیر ساخت‌ها اقدام شود دراین صورت نوش‌دارو بعد از مرگ سهراب خواهد بود و نخیلات تشنه این منطقه از رمق خواهند افتاد.
ورود مکانیزاسیون؛ لازمه رونق نخیلات استان بوشهر
کاووسی ادامه داد: در زمان حاضر روش برداشت خرما و گرده افشانی نخیلات در استان بوشهر به صورت سنتی است که باید از سیستم سنتی خارج و به صورت مکانیزه این کار انجام شود.
وی بر ضرورت حمایت از شرکت‌های پیمانکاری برای ورود ماشین آلات لازم برای گرده افشانی نخیلات و برداشت خرما تاکید کرد.
به گفته کاووسی صنعت خرما رو به پیشرفت است به همین دلیل باید تلاش شود محصول به گونه‌ای برداشت شود که صدمه‌های مکانیکی کمتری به آن وارد و محصول قابل رقابت باشد.
وی اظهار کرد: حمایت از شرکت‌های پیمانکاری با تسهیلات ارزان قیمت و به صورت بلاعوض برای ورود ماشین آلات مکانیزه به این بخش ضروری است.
کاووسی اضافه کرد: با توجه به اینکه شرکت‌های پیمانکاری فعال در برداشت، گرده افشانی و شاخه‌گذاری تنها در مدت سه تا چهار ماه فعال و مابقی سال بیکارهستند به همین دلیل حمایت از آنها با تسهیلات ارزان قیمت و به صورت ترجیحی بلاعوض ضروری است.
ضرورت جمع‌آوری کارگاه‌های بدون پروانه بسته‌بندی خرما
مدیرعامل کنسرسوم صادراتی خرمای استان بوشهر در باره صنایع بسته بندی این محصول گفت: پس از برداشت، محصول باید برای بسته‌بندی به کارخانه‌ها تحویل شود که در زمان حاضر این کار به ۲ صورت سنتی و صنعتی انجام می‌شود.
به گفته کاووسی هرچند کارگاه‌های سنتی و بدون شناسنامه کاهش یافته اما هنوز هم این کارگاه‌ها فعال هستند و ممکن است برخی ازآنها بدون نظارت محصول را در کارتن‌هایی با وزن بالا بسته بندی کنند که باید بر آنها نظارت لازم انجام شود.
وی تاکید کرد: برای جمع‌آوری کارگاه‌های سنتی باید واحدهای بسته بندی صنعتی خرما در استان تقویت شود.
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی خرمای استان بوشهر گفت: رعایت نکات بهداشتی، درج مشخصات محصول، تاریخ تولید و انقضاء و ارزش غذایی محصول کمک بسیار ارزنده‌ای به فروش و معرفی محصول استان و میزان مصرف آن دارد.
کاووسی اضافه کرد: با برطرف شدن مشکلات در بخش تولید، تغییر شیوه آبیاری و به روز شدن زیرساخت‌ها در بخش بسته بندی، محصولی که تنها در اختیار شمار معدودی از استان‌ها و برخی از کشورها قرار دارد و استان بوشهر نیز یکی از آنها است می‌تواندبه محصولی قابل رقابت تبدیل شود.
کاهش توان خرید مصرف کنندگان عامل کسادی بازار داخلی خرما
وی گفت: افزایش هزینه‌ها در بخش تولید، بسته بندی، دستمزد کارگر و حمل و نقل باعث شده قیمت تمام شده محصول افزایش یابد این درحالی است که در مقابل توان خرید مصرف کنندگان بر اثر تورم کاهش یافته و گرایش مردم به سمت مصرف کالاهای مهم‌تر است.
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی خرمای استان بوشهر ادامه داد: کم شدن میزان مصرف باعث انبارشدن محصول می‌شود و وقتی محصول در زمان مناسب، فروش و مصرف نشود، تقاضا کم و قیمت کاهش می‌یابد.
کاووسی با اشاره به اینکه آرامش بازار در اول فصل امسال بهتر از هیاهوی توخالی سال گذشته است گفت: باقی ماندن تناژ محدودی از محصول سال گذشته در انبارها و سردخانه‌ها، خواب طولانی مدت سرمایه افراد و خریدارانی که در فصل گذشته اقدام به خرید محصول کردند، رشد نکردن قیمت خرما در سال گذشته، پایان نه چندان رضایت بخش برای خریداران و تاثیر روانی آن در اول فصل امسال، حضور نیافتن خریداران استان‌های همجوار در بازار امسال به دلیل تولید مناسب خودشان از جمله عوامل آرامش نسبی بازار خرمای امسال است.
وی ادامه داد: سردرگمی صادرکنندگان به دلیل نبود ثبات ارزی، ایجاد محدودیت برگشت ارز به سامانه نیما، تعلیق کارت بازرگانی تعداد زیادی از صادرکنندگان ازجمله صادرکنندگان نمونه خرمای استان بوشهر از جمله دیگر دلایل آرامش نسبی بازار خرمای امسال به شمار می‌رود.
به گفته کاووسی، فشار روانی و ترس از تعطیلی بازار و یا بسته شدن مرزها در اثر احتمال شیوع کرونا در فصل سرما از جمله عواملی است که اذهان عمومی را درگیر و میزان ریسک را افزایش داده است.
وی افزایش افسارگسیخته تورم، افزایش قیمت تمام شده، هزینه‌های تولید برای باغداران، هزینه‌ها و ملزومات بسته بندی و کاهش قدرت خرید مصرف کنندگان را از جمله عوامل آرامش بازار خرما عنوان کرد.
وجود سردخانه‌ها برای باغداران و خریداران ضروری است.
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی خرمای استان بوشهر با اشاره به نگهداری بار در سردخانه‌ها و انبارهای بهداشتی گفت: در این شرایط عرضه کالا متناسب با تقاضا صورت می گیرد اما باید توجه کرد که فروش نرفتن به موقع محصول و انباشت آن در انبارها و سردخانه‌ها به منظور افزایش قیمت همیشه جواب نخواهد داد چون گذر زمان و میزان فروش محصول باهم در ارتباط هستند.
وی ادامه داد: اگر زمان زیادی سپری و محصول زیادی در انبارها بماند و فروخته نشود در زمان کم باقی مانده میزان زیاد محصول را نمی شود فروخت.
کاووسی تاکید کرد: وجود سردخانه‌ها برای باغداران نعمت بزرگی است چون اگر قیمت بر وفق مراد آنها نباشد فروش را به زمان مناسب دیگری واگذار می‌کنند همچنین برای خریداران نیز مفید است چون خریدار لازم نمی‌بیند کل خرید و مایتحتاج سال خود را یک جا با صرف مبالغ نجومی خریداری کند و یا مکان بزرگی را برای نگهداری بار و هزینه‌های جانبی اختصاص دهد و می‌تواند بخشی از خرید خود را را به زمان دیگری منتقل کند.
مرغوبیت و کیفیت محصول از عوامل امیدوار کننده برای رونق بازار خرمای امسال
به گفته کاووسی، مرغوبیت، کیفیت مناسب و مشتری پسند بودن محصول و همچنین قیمت متعادل اول فصل از جمله مهمترین عوامل امیدوار کننده بازار خرمای امسال به شمار می‌رود.
وی تصمیم باغداران و فعالان حوزه خرما نسبت به فروش محصول خود در مقطع زمانی فعلی را از دیگر عوامل تاثیر گذار در رونق بازار عنوان کرد چون اگر محصول در ابتدای تولید به بازار عرضه شود و همه بارها به قصد افزایش قیمت در انبارها و سردخانه‌ها دپو نشود رفته رفته با گذر زمان محصول کمتر و در زمان باقی مانده مقدار به میزان محصول کمتر و باعث رونق انتهای بازار می شود و این بر قیمت گذاری سال بعد تاثیر خوبی خواهد داشت.کاووسی گفت: برداشتن تعلیق کارت‌های بازرگانی صادرکنندگان خرما از جمله دیگر ضرورت‌های موثر بر بازار رونق خرما به شمار می‌رود که مسئولان در تلاش برای برطرف کردن این تعلیق و حذف برگشت ارز حاصل از صادرات خرما به سامانه نیمایی هستند.
وی تاکید کرد: امید می‌رود با عملیاتی شدن این دو اصل مهم شاهد رونق بیشتری در بازار خرمای امسال باشیم.
کاووسی بالا بودن قیمت ارز را از دیگر عوامل مهم در رونق بازار خرمای امسال عنوان کرد و گفت: با توجه به نرخ بالای ارز، صادر کنندگان با شور و شوق بیشتری وارد عرصه و به دلیل مناسب بودن قیمت خرما مشتریان بیشتری در بازار هدف جذب و بار به سرعت مصرف و میزان بار در سردخانه‌ها و کارخانه‌ها کاهش می‌یابد و تاثیر خوبی در آینده بر بازار این محصول استراتژیک دارد.
وی یادآور شد: مسئولان باید در راستای برطرف کردن موانع و مشکلات بخش خرما به خصوص در بخش صادرات به موقع اقدام کنند تا فرصت از دست نرود چون اگر از همان ابتدای بازار که زمان فروش محصول در بازار هدف است موانع برداشته و صادرات انجام شود مشتریان به سمت بازار دیگری نمی‌روند و بار ایرانی به فروش و به این وسیله مشکلات باغداران، کشاورزان و خریداران برطرف می‌شود.
شرایط خوب محصول خرمای استان بوشهر از لحاظ کیفیت و کمیت
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر گفت: برداشت خرما از ۴.۵ میلیون اصله نخل در سطح ۳۴هزار هکتار نخلستان در این استان از نیمه دوم شهریور ماه آغاز و تاکنون ۵۰ درصد آن معادل ۷۰ هزار تن برداشت شده‌است.
خسرو عمرانی اضافه کرد: با توجه به اینکه امسال هیچ پدیده گرد و خاک و آفت کنه وجود نداشته کیفیت و کمیت محصول خرما نسبت به سال گذشته بسیار خوب پیش بینی شده‌است.
وی افزود: تولید نخیلات استان بوشهر شامل ۴۶هزار تن رطب، هشت هزار تن خارک و ۱۱۰ هزار تن خرما است که بیشترین تولید در دشتستان، تنگستان و جم با رقم غالب کبکاب، زاهدی، خاصویی و شکر است.
وی گفت: ۵۶ هزار تن ظرفیت سردخانه و ۸۵ هزار تن ظرفیت صنایع بسته بندی و فرآوری خرما در استان وجود دارد.
عمرانی اضافه کرد: درمقابل تورم و افزایش هزینه‌های تولید اما قیمت محصول رشد نکرده به گونه‌ای که قیمت محصول درباغ و پای نخل هفت هزار تومان تعیین شده اما قیمت برای مصرف کننده بیش از این است.
وی گفت: تولید کنندگان خرما از نگهداری محصول خرما در انبارهای منزل مسکونی خودداری و در انبارهای استاندارد محصول خود را نگهداری کنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر گفت: با توجه به حوادث پیش آمده در اثر مصرف قرص فسفید آلومینیوم (قرص برنج) در سال گذشته، باغداران ازضد عفونی خودسرانه محصول خودداری کنند.
ممنوعیت صادرات خرما؛ نخلداران را با مشکل روبرو می‌کند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر گفت: اگر امسال وضعیت صادرات خرما مناسب نشود و یا به دلیل برخی مسائل از جمله کرونا ممنوع باشد، مشکل فروش خرما شدیدتر خواهد شد.
وی تاکید کرد: به همین دلیل روان سازی صادرات نه تنها در خرما بلکه در سایر محصولات کشاورزی ضروری است.
به گفته منوچهری، مهمترین محصول استان بوشهر در حوزه باغبانی خرماست و به عنوان یک محصول مهم و اقتصادی به شمار می‌رود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر اضافه کرد: از ۴۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی این استان ۱۴ هزار بهره بردار در حوزه خرما فعالیت می‌کنند و سالانه از سطح ۳۴ هزار هکتار نخیلات استان بیش از ۱۶۵ هزار تن محصول تولید می‌کنند.
منوچهری اظهار کرد: در گذشته واریته کبکاب در لیست خریدهای تضمینی به عنوان خرمای سایر معرفی می شد اما امروز با تلاش صورت گرفته برای ارتقای کیفیت محصول، خرمای کبکاب در لیست خرماهای شناسنامه دار قرار گرفته و جایگاه و طرفداران خود را پیدا کرده‌است.
وی ادامه داد: در زمان حاضر نشان ملی خرمای کبکاب و زاهدی به نام استان بوشهر است.
منبع:ایرنا
https://khabarban.com/a/29340314